2. Wykonanie i odsłonięcie tablicy upamiętniającej więzienie Hugona Kołłątaja w twierdzy ołomunieckiej (1794 – 1802). Projektu artystycznego brązowej tablicy podjął się Prof. Marek Mielczarek z AJD w Częstochowie. Odsłonięcia tablicy w Ołomuńcu dokonali 20 października 2015r. Prezydent miasta Antonin Staněk i Dyrektor Generalny MKiDN Pan Jacek Olbrycht.

Hugo Kołłątaj (1750-1812)
„który światło szerzył i rząd wrócił dawny,
Po zgonie swej ojczyzny niewolą był sławny.” 

Pochodził z rodziny szlacheckiej osiadłej na Wołyniu – ur. 1 kwietnia 1750 w Dederkałach Wielkich. Uczył się w Pińczowie, a od roku 1764 w Akademii Krakowskiej. W latach 1770 – 1774 przebywał za granicą, studiując prawo i teologię w Wiedniu, Neapolu i Rzymie.; został mianowany przez papieża kanonikiem katedralnym krakowskim. Po powrocie do kraju, z ramienia Komisji Edukacji Narodowej przeprowadził reorganizację Akademii Krakowskiej, a w latach 1782 – 1786 był jej rektorem. 

Od 1786 do 1791 piastował funkcję referendarza wielkiego litewskiego, a od 1791 był podkanclerzem koronnym. W okresie Sejmu Czteroletniego współpracował ze stronnictwem patriotycznym, skupiając wokół siebie grono działaczy propagujących idee reform (tzw. Kuźnica Kołłątajowska); był współautorem Konstytucji 3 Maja. W czasie targowicy wyjechał do Saksonii, Lipska i Drezna, skąd kierował przygotowaniami do powstania kościuszkowskiego.

W 1794r. przybył do Krakowa i rozpoczął pracę we władzach powstańczych. Po klęsce maciejowickiej założył Zgromadzenie na Utrzymanie Rewolucji i Aktu Krakowskiego. Po opuszczeniu Warszawy zamierzał przedostać się przez Galicję do Wenecji. Niestety, wydany władzom austriackim przez dwóch Polaków, został w Przemyślu aresztowany i osadzony jako więzień stanu najpierw w Ołomuńcu (od 19 grudnia 1794r.), potem w Josefsztadzie (od 10 lutego 1795r.) i znowu w Ołomuńcu (od 3 lipca 1798r.); wyszedł na wolność, na mocy decyzji cesarza Franciszka II, dopiero w 1802r.(dokładnie 9 października).

Po krótkim pobycie na Wołyniu (razem z Tadeuszem Czackim układał program nauczania i wychowania dla Gimnazjum w Krzemieńcu – ówczesnych „Aten Wołyńskich”) został aresztowany przez Rosjan i był więziony w Moskwie (1807 – 1808). Po zwolnieniu przebywał w Księstwie Warszawskim, biorąc udział w pracach nad reformą szkolnictwa, czemu poświęcił wiele publikacji. Zmarł w Warszawie w 1812 r.

Był autorem dzieł filozoficzno – historycznych: „Porządek fizyczno – moralny...”, „Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego”, „Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III”. W czasie pobytu w więzieniu pisał też utwory poetyckie będące wyrazem przeżyć wywołanych upadkiem kraju i osobistą sytuacją więźnia. Obejmują one cykl elegii pt. „Smutki” oraz inne wiersze o charakterze refleksyjno – osobistym.

Fragment, który został zacytowany na tablicy, pochodzi z autobiograficznego wiersza Kołłątaja pt. „Uwagi nade mną samym i nad moim uwięzieniem” – jest to ostatni dwuwers.

3. Międzynarodowa konferencja naukowa: „Śladami Polaków na czeskim/austriackim Śląsku”. Zamek Piotrowice k. Karwiny, 22 – 23 października 2015r. Otwarcia konferencji dokonał Pan Jacek Miler – Dyrektor Departamentu Dziedzictwa Kulturowego MKiDN, Pan Janusz Bilski – Konsul Generalny RP w Ostrawie. W konferencji Uczestniczyli Rektorzy: Uniwersytetu w Ostrawie – JM. Prof. MUDr. Jan Lata, CSc, Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie – JM. Prof. inż. Zygmunt Bąk. (program konferencji).

Zachęcamy do wysłuchania audycji radiowej poświęconej konferencji: POSŁUCHAJ