Monografia przedstawia drugą część wyników badań, prowadzonych w bibliotekach, muzeach i archiwach czeskich. Podobnie jak w wydanej przed trzema laty publikacji, obrazującej pierwszą część badań, tak i w prezentowanej książce znajdują się teksty oparte na nieznanych do tej pory materiałach źródłowych, pozyskanych w trakcie szczegółowych kwerend.

Ukazują one udział polskiej szlachty w życiu społecznym i politycznym poprzez pełnienie urzędów, działalność wojenną i kulturalną. Praca zawiera opracowania problemowe, przekrojowe oraz teksty monograficzne, prezentujące wkład danej rodziny czy jednego z przedstawicieli rodu w rozwój sztuki lub jego karierę na czeskim dworze. Zakres historyczny badań obejmuje czas od XIV do XX wieku.

Na szczególną uwagę zasługuje włączone do książki tłumaczenie na język czeski wspomnień polskiego publicysty i działacza politycznego Tadeusza Romanowicza z pobytu w więzieniu w Ołomuńcu, w którym się znalazł jako uczestnik powstania styczniowego.

W morawskiej twierdzy Romanowicz spędził dwa lata, nie chcąc prosić cesarza Austro-Węgier o ułaskawienie. Ołomuniec opuścił dopiero po ogłoszeniu amnestii. Translacji wspomnień dokonali studenci i doktoranci FF OSU pod opieką naukową profesorów z tej uczelni. Tekst został opatrzony historycznym i literackim komentarzem.

Jest to znakomity przykład popularyzacji historii i piśmiennictwa polskiego w Czechach, pojawiający się w symbolicznym czasie 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego.