Oddawana do rąk Czytelników publikacja stanowi pokłosie zorganizowanej
w 2015 r.  Międzynarodowej konferencji naukowej „Śladami Polaków na czeskim / austriackim Śląsku”. Była ona jednym z trzech elementów zadania zrealizowanego przez Fundację „Silva Rerum Polonarum” w ramach programu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod nazwą „Ochrona
i dokumentowanie polskiego dziedzictwa kulturowego w Republice Czeskiej – tereny historycznego Zaolzia”.

Dwa pozostałe to: wykonanie i odsłonięcie tablicy upamiętniającej więzienie ks. Hugona Kołłątaja w twierdzy ołomunieckiej oraz wystawa „Sąsiedzi bliscy czy dalecy? Kontakty czesko – polskie na przestrzeni wieków”, której inauguracja odbyła się w Galerii „Lucerna” w Pradze. Społeczny odbiór, zwłaszcza tego ostatniego,ekspozycyjnego przedsięwzięcia, zarówno po stronie czeskiej jak i polskiej, utwierdził nas w przekonaniu, że decyzja o zajęciu się polskim dziedzictwem za najbliższą nam –  w sensie historycznym i kulturowym –  granicą, była nie tylko słuszna, ale od dawna oczekiwana i pożądana.

Dotychczasowe priorytety w polityce kulturalnej Państwa Polskiego wyznaczały, co zrozumiałe, w większości kierunek „wschodni”, skupiając uwagę na terenach dawnej Rzeczypospolitej (I i II). Nasz południowy sąsiad, być może z racji poprawnych stosunków dwustronnych oraz przynależności do Unii Europejskiej oraz Grupy Wyszehradzkiej, wzbudzał zainteresowanie wyłącznie o charakterze turystyczno – krajoznawczym.

Tymczasem udane i zazwyczaj bardzo atrakcyjne wycieczki i wyprawy śladami Dobrego Wojaka Szwejka pozwalały za każdym razem odkrywać miejsca i ludzi związane z polskim dziedzictwem kulturowym. O ile początki naszej państwowości, przyjęcie  chrztu  oraz kształcenie elit odbywało się via Bohemia, to nastał również taki czas w historii naszych obydwu narodów, że wpływ polskiej kultury na czeską – nawet jeśli nie był dominujący – pozostawił wyraźne ślady, które przynależą dzisiaj do wspólnego dziedzictwa.

Stąd też idea ochrony i dokumentowania polskiego dziedzictwa kulturowego w Republice Czeskiej, która od samego początku jej powstania znalazła pełne zrozumienie oraz wsparcie finansowe Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP, a konkretnie  Departamentu Dziedzictwa Kulturowego, kierowanego przez Dyrektora Jacka Milera, któremu pragnę w tym miejscu złożyć podziękowanie za życzliwą i  merytoryczną pomoc  pracowników Departamentu na każdym etapie realizacji projektu.

Byłoby dużym nietaktem nie wspomnieć zaangażowania, bez którego Fundacji „Silva Rerum Polonarum” nie udałoby się zapewne pokonać wielu problemów i pszeszkód wynikających z realizacji zadania na bliskim a jednak wciąż obcym dla nas gruncie. Szczególne podziękowanie kieruję pod adresem Profesora Alesza Zařickiego, historyka i Dziekana Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu w Ostrawie. Trwająca od kilku już lat współpraca naukowa pomiędzy Wydziałem Filozoficznym Uniwerytetu w Ostrawie a Wydziałem Filologiczno – Historycznym Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie pozwoliła zabezpieczyć stronę merytoryczną projektu, firmowanego również przez rektorów obydwu uczelni.